dr Emil Kowalczyk

Jego życie

        Syn Karoliny z Karlaków i Feliksa, regionalista, społecznik, znawca kultury i historii Orawy, poeta. Urodził się w Lipnicy Wielkiej na Orawie 17 grudnia 1941 roku. W roku 1954 ukończył szkołę podstawową w Lipnicy Wielkiej. Wstąpił do Państwowego Liceum Pedagogicznego nr 2 w Krakowie, które ukończył w 1960 r.

        Rozpoczął pracę jako nauczyciel w Targoszowie, ale natychmiast na własną prośbę wrócił do Lipnicy Wielkiej. Tu podjął pracę w Szkole Podstawowej nr 4 w Lipnicy Wielkiej - Przywarówce. Jednocześnie rozpoczął studia na wydziale filologiczno-historycznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. W 1971 r. uzyskał tytuł magistra filologii polskiej obroniwszy pracę magisterską z prozy narracyjnej Stanisława Grochowiaka. W 1981 r. po ukończeniu studiów doktoranckich uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych. Przygotował i obronił pracę pt.  Środowiskowe funkcje literatury regionalnej na przykładzie polskiej Orawy.

       Od matury do emerytury kierował szkołą podstawową w Przywarówce. Od 1991 r. przez okres czterech kadencji pełnił funkcję przewodniczącego Rady Gminy w nowo utworzonej gminie Lipnica Wielka. Główny inicjator powstania Fundacji Children in Crisis księżnej Yorku, Sary Ferguson w Lipnicy Wielkiej. Dyrektor Liceum Technicznego w Lipnicy Wielkiej w l. 1995-96. Jeden z założycieli klubu literackiego im. Piotra Borowego przy Muzeum Etnograficznym w Zubrzycy Górnej, członek prezydium Zarządu Głównego Związku Podhalan.

       Odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1990 r., Laurem Babiogórskim I stopnia w 2002 r.; w tym samym roku mianowany na zbójnika w Bukowinie Tatrzańskiej : )

        Autorytet moralny. Uczyny, pracowity, bezinteresowny. Autentycznie religijny.        

Jego twórczość

       Utworzył i prowadził dziecięcy zespół regionalny Orawianie im. Heródka

       prezentujący folklor orawski. O pracy w zespole mówił: „W zespole przypominam sobie własne dzieciństwo i do niego nawiązuję, do zabaw, gier, obrzędów, które giną wraz ze starym czasem. Nasze wczesne lata były trudne ale i radosne, bo umieliśmy je sobie w prosty sposób urozmaicić” Zdobył z dziećmi wiele cennych nagród i wyróżnień, dbał o to, by zespół uczestniczył w wielu prestiżowych festiwalach folklorystycznych w kraju i za granicą. Aczkolwiek o występach zespołu mówił skromnie: „Nie zależy mi, żeby dzieci dały teatralne popisy tańca góralskiego, ale żeby to im zostało gdzieś w środku”.      

        Opublikował  książki i artykuły naukowe i popularno-naukowe:

•  Wolorze, czyli obrzędy orawskie, wyd. 1985
• Współczesny regionalizm orawski. Zarys rozwoju historyczno-kulturalnego Orawy w: Gdy do tej Babiej Góry przyjedziesz, wyd. 1986
• Pokłon Orawie, wyd. 1987
• Napij się orawskiego ciepła, wyd. 1991
• Dookoła smreków pociorki, wyd. 1994
• Od orawskiej strony; w: Światy Babiej Góry, wyd. 2002
• Rola edukacji regionalnej w realizacji zadań dydaktyczno-wychowawczych; w: Łączą nas Tatry, wyd. 2002

       Od 1994 do 2005 r. redaktor naczelny Gminnych nowin, tygodnika wydawanego przez Radę Gminy w Lipnicy Wielkiej i parafię św. Łukasza. Napisał wiele utworów poetyckich, które zebrano w tomikach: Mładnik, wyd. 1989, Nuty serdeczne,  wyd. 1994. Poezja dra Emila pisana jest gwarą. Charakteryzuje się zadumą, tęsknotą za dawnym, minionym orawskim światem, wiąże się z nurtem intymności.
       dr Emil Kowalczyk jest również autorem słów szlagieru „Cy bocycie Świynty Ojce” emitowanego w mediach zwłaszcza podczas papieskich pielgrzymek. Melodię do słów dra Emila skomponował Andrzej Dziubek, założyciel i lider zespołu De Press.

Jego chodnicek

         patriotyczny

      "Drzewi obycoj, downo gwara, świynto ojców wiara, lipnicańsko fara i świycące zbójników dukaty, dziadkowe przedziwne światy. To jest moja ojcowizna".

***

       "Orawskie odziynie. Tyś ojców destamyntu spełniynie i nasych serc umocniynie".

***

       "Bytowanie na Orawie uczy wytrwałości, szacunku dla innych. Przygotowuje do rozwiązań kompromisowych, które są nieodzowne we współczesnym świecie. Mówiło się u nas: Jeśli ktoś wyciąga do ciebie rękę, to jej nie odtrącaj".

***

      "Szukam w drugim człowieku jakiejś dobroci, jakiegoś z nim kontaktu. Przeraża mnie rosnąca brutalność, to bezmyślne niszczenie i ta przemoc, którą karmią nas mass-media". 

        folklorystyczno-kulturalny

       "Zespoły regionalne powinny mieć wyjątkowe, wręcz uprzywilejowane miejsce  życiu kulturalnym Orawy. Od nich wszystko się zaczyna. Marzy mi się, aby zespoły były tworzone na każdym etapie edukacji. - od przedszkola, po młodzież licealną, czy nawet studiującą. Wiem,, że jest to ogromne wyzwanie finansowe i organizacyjne. Ale trzeba to jasno podkreślić, iż zespół to jest najgłębsza i niewątpliwie najbardziej autentyczna edukacja regionalna. Musimy być tego wszyscy świadomi od wójtów, dyrektorów GOK-ów, szkół do nauczycieli i rodziców".

***

      "Folklor staram się dzieciom ukazywać jako filozofię życia, jako odpowiedź na niepokoje ludzkiego istnienia".

***

      "Próbuję też w nauczycielskiej pracy nawiązywać do starych technik artystycznych - malowania na szkle, rzeżbiarstwa, haftu. Prowadzę dzieci w góry, żeby poznawały urodę swojej krainy. Najważniejsze w edukacji jest to, by nauczyć miłości do Orawy".

***

      "Wiele zależy w rozwoju orawskiej kultury od pracy szkół, podejścia kościoła, i wytworzenia odpowiedniego klimatu w orawskich rodzinach,  a także samorządach gminnych i aktywności organizacji pozarządowych o regionalnym charakterze".

***

      "Nie rod widzym, kie pycha pcho sie tam, gdzie niy ma prze nie mieszca - w orawskie granie i śpiywanie".

***

      "W zespole zawsze uczyłem się tolerancji, szacunku dla innych kultur".

       oświatowy

      "Zadaniem dzisiejszej szkoły jest wprowadzenie młodego pokolenia do samoedukacji środowiskowej, która ułatwia wychowanie młodzieży na ludzi świadomie zaangażowanych w tworzenie przyszłości swojej bliższej ojczyzny z uwzględnieniem tradycji i dorobku kultury ojców. Przy czym niezwykle istotną sprawą jest umiejętność optymalnego powiązania dawności z nowoczesnością, regionalizmu z uniwersalizmem".

     regionalny

      "Hej! Bracio Orawiocy. Biermy sie do kupy! Bo inacy długo jesce naso Orawa smutno bedzie i bolawo".

***

      "Orawa zawsze uchodziła za region, który łączy, a nie dzieli narody. Sprawia to, iż ludzie są tutaj tolerancyjni i otwarci na współpracę, akceptujący inność".

***

       "Zwyku ojców - kosodrzewino targano wiatrami nowyk casów, nie dej sie wyrwać z orawskiego serca i wrośnij w zyły nase mocnymi korzyniami rozumne downości".

***

       "Kochany mój orawski ludzie, świat cie dali bodzie, zwyrtajom tobom, prowdom kryncom, śrybnikami zbyrcom. Ty na nik nie poziyroj, rozumu słuchoj chłopskiego i bicio serca swojego". 

       społeczno-samorządowy

    "Z góry przysło na dół politykowanie od siedmiu boleści".

***

      "Praca w samorządzie to wielka odpowiedzialność. Nigdy nie można kierować się osobistymi interesami. Ludzie to szybko wyczują. Gmina to nie politykowanie, a żmudna, taka pozytywistyczna praca dla dobra ogółu".

***

     "Bo nasi włodarze zapomnieli chyba w pewnym okresie, na czym ich rola polega, że kierować państwem (na jakimkolwiek szczeblu) można tylko służąc narodowi".

***

      "Ani obrady rady nie dają głupocie rady".

***

      "Kanalizacjo, telefonizacjo, wodociąg, korkociąg, jo jest za tym, ino kopcie nie po moim, nolepi po spólnikowym".

        osobisty

      "Mniej słów, a więcej pracy - do tego typu ludzi należę".

***

        "Nie znoszę podziałów: wieś - miasto, stare - nowe. Zawsze bałem się konfliktów. Jestem ich wrogiem. Konflikt najczęściej niszczy".  

***

      "Cenię w ludziach skromność, uczciwość i szlachetność".

***

      "Jestem zwykłym człowiekiem, który usiłuje służyć swojej ziemi - na ile może i jak może".

***

      "Ciągnie mnie casym do życio miastowego, kie mom doś dziedzińskiego, w którym spólnik nolepsy to płot" .

        poetycki

Moje przykozania

Synu Orawy
boc
nie syćko mozno kupić
za Judasowe śrebniki

Synu Orawy
miłość rodne ziymie
to nie ino wysywana cuska
i nastrojone gynśle

Synu Orawy
kie cie bedo mamić
selijakiymi światami
nie zaboc
co to honór i godnoś

Synu Orawy
trza duzo siyły
coby nie zatracić
Mikowyk nucicek

Synu Orawy
odziynie twoik ojców
to twoja dusa
nie wyrzec sie je

Synu Orawy
słuchoj downe gwaryona ci pokoze
droge ku ślebodzie

Synu Orawy
To, co nowoźniyjse - jes w sercu
to, co nopiyknijse - jes na Orawie

Wielgo niedziela

Z rania po rezurekcji
Baranek wielkanocny niesie prowde
W orawskie dziedziny

Ludzkie chodnicki
Pokryte frasunkami
I pusty grób
Ze zmartwychwstanio nowinami

Cy starcy wiary
I słowa dobrego
Nom Orawcom
Na kraju świata dzisiyjsego
Bałamutnego