2014. Jezioro Myczkowskie wiosną

Powitanie lata 2013 w Dolinkach Mnikowskiej i Brzoskwinki

Mazury Garbate 2011

        Marszałek Piłsudski miał kiedyś powiedzieć, że Polska jest jak obwarzanek - wszystko, co w niej najlepsze - znajduje się na jej pograniczu : )
       Z szacunkiem dla centralnych regionów Polski wybieram zwiedzanie jej nadgranicznych zakątków. Podróże AD 2011 z godłem orła białego i słupem granicznym w tle: ) To obecnie również wschodnia i częściowo północna granica Unii Europejskiej. Odjedziemy teraz od Lipnicy Wielkiej ponad 650 km na północny wschód. Zatrzymamy się na pograniczu województwa warmińsko-mazurskiego i podlaskiego, w miasteczku powiatowym Olecko, w stolicy Mazur Garbatych. To dawna Margrabowa.
      Zaczątkiem miasta był zameczek myśliwski Olecko. Większość osad na terenie ziemi oleckiej powstała w XVI w., w czasach margrabiego Albrechta Hohenzollerna. On właśnie w 1560 r. założył pierwsze miasto w tej części Prus Książęcych, poźniejszą Margrabową. Akt lokacyjny dla miasta został wydany z datą 1 stycznia 1560. Niektórzy historycy niemieccy łączą założenie Olecka ze spotkaniem w zamku myśliwskim księcia Albrechta w 1560 r. z królem polskim, Zygmuntem Augustem. Okazją do spotkania miało być wspólne polowanie w puszczy, którą dziś nazywamy augustowską. Na pamiątkę spotkania postanowiono założyć dwa miasta w puszczy po obu stronach granicy – po stronie polskiej Augustów (od imienia króla), po pruskiej – Margrabowa (od tytułu margrabiego Albrechta).
      W wyniku plebiscytu w okresie międzywojennym, w 1920 r. dzisiejsze Olecko zamieszkiwane wtedy głównie przez Niemców, pozostało w granicach wschodnich Prus, inaczej Prus Książęcych. Ponad 28 tys. obywateli powiatu oleckiego opowiedziało się wtedy za integracją z Prusami, a dwie osoby (!) za łącznością z Polską. W 1933 r., w czasie wyborów parlamentarnych do Reichstagu ponad 74% obywateli powiatu oleckiego opowiedziało się za hitlerowską partią NSDAP.
     Wyzwoliciele radzieccy po II wojnie światowej oddali Olecko w ręce Polaków. Niemców wysiedlono, a powiat olecki włączono do okręgu mazurskiego Ziem Odzyskanych (do 1946 r.)  i rozpoczęto przyjmowanie osadników zasiedlających posiadłości poniemieckie. Do 1975 roku Olecko należało do województwa białostockiego, do 1998 do województwa suwalskiego. Nie chciałbym zamęczyć czytelnika historią ale trzeba co nieco naświetlić, by zrozumieć, jak nawet ta współczesna historia potrafi być zawiła w uroczym miasteczku, historycznie usytuowanym na pograniczu prusko-litewsko-polskim. Dziś z Olecka do przejścia granicznego z Rosją (Obwód Kaliningradzki) mamy 40 km, a do przejścia granicznego z Litwą nieco ponad 70 km.
      Olecko zniszczono w czasie II wojny światowej. W miejsce gotyckiego kościoła usytuowanego w parku na głównym placu miasta, zburzonego w czasie działań wojennych wybudowano współczesny kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski. Na ulicy zamkowej można wstąpić do kościółka neogotyckiego Podwyższenia Krzyża Świętego. Ulica Zamkowa wzięła natomiast swą nazwę od Zamku Oleckiego, dawnej siedziby starosty oleckiego, obecnie siedziby Zespołu Szkół Rolniczych w Olecku. Na placu zamkowym usytuowany jest sympatyczny hotelik Żaczek, w którym za niewygórowaną cenę można spokojnie się wyspać i smacznie zjeść. Obok znajdują się obiekty Wszechnicy Mazurskiej.
       Z głównego placu miasteczka drogowskazy prowadzą ku Wiewiórczej Ścieżce, poprowadzonej wokół Jeziora Olecko Wielkie, które oblewa miasteczko Olecko.
     Hmmm...warto też dodać, że 29 lutego 1912 roku niemiecka stacja meteorologiczna w Margrabowej zanotowała najniższą temperaturę w miejscowościach europejskich do 1000 mnpm. Wyniosła ona - 42,2 st. C!!! Do dziś w żadnej europejskiej stacji meteorologicznej położonej poniżej 1000 mnpm. nie zanotowano niższej temperatury. Rekord obowiązuje. Od tamtego dnia Niemcy uznali Margrabową za biegun zimna na swoim terytorium : ) To się pokrywa z naszymi odczuciami na ten temat, bo przecież do Suwałk, które Polacy uznają za polski biegun zimna jest z Olecka tylko 30 km.
      Bez obaw! : ) We wrześniu temperatura w dzień oscyluje wokół 16 kresek na plusie : ) Za to jedna trzecia powiatu oleckiego wciśniętego pomiędzy Wielkie Jeziora Mazurskie i Suwalszczyznę to lasy i jeziora. Spotkacie tu ludzi do tańca i do różańca : ) W sportowym klubie tańca towarzyskiego Promenada naprawdę potrafią elegancko tańczyć : )
     To będzie doskonała baza wypadowa na wiele tras rowerowych w okolicy. Zapinamy kask i ruszamy! a.z.

Warmia 2012

     Braniewo, z niemiecka Brunsberga wywodzi swą nazwę najprawdopodobniej od Krzyżaków, którzy prąc w marszu zdobycznym wokół Zalewu Wiślanego natrafili na Brussi Birge, czyli pruski gród. Tak je też po swojemu nazwali. Bardziej nobilitująca, choć słabiej udokumentowana geneza nazwy Braniewo wywodzi się od biskupa Brunona z Ulm, apostoła Prus. 
       W herbie Braniewa widzimy drzewo, lipę - sybolizujące miasto, oraz dwa zwierzęta: po lewej smoka - symbolizującego pogaństwo, po prawej jelenia symbolizującego Chrystusa. Trzynaście liści lipy odwzorowuje trzynaście lip posadzonych przed murami miasta po jego założeniu.
         Braniewo było jedynym morskim portem morskim Warmii. Powstało w roku 1240 jako najstarsze miasto Warmii. Było siedzibą biskupów warmińskich, a do roku 1278 pierwszą stolicą diecezji warmińskiej. Do dziś posiada wielu pasjonatów dokumentujących żmudnie zmiany historyczne zachodzące w mieście.

          W 1278 r. po zniszczeniu Braniewa i co za tym idzie katedry warmińskiej w Braniewie bp. Fleming przenosi stolicę diecezji warmińskiej do Frauenburga, grodu Najświętszej Panienki, czyli do Fromborka. Frombork otrzymuje prawa miejskie dzięki biskupowi Eberhardowi z Nysy w roku 1310. W XIV w. zostaje wybudowana we Fromborku obecna gotycka katedra. W XV w. otoczono ją murem obronnym. Tak jak ją dziś widzimy, tak widział ją Mikołaj Kopernik, który w l. 1510 - 1543 jako kanonik Kapituły warmińskiej mieszkał we Fromborku. Ciało Mistrza Astonoma jest również pochowane we fromborskiej katedrze. Frombork słynął również z portu rybackiego i bohaterskiej obrony za murami katedry w czasie wielu zawieruch wojennych i pożóg. Doświadczył też wielkiej ilości plądrowań i rabunków.
         Herb Fromborka to w czerwonym polu blankowana brama miejska, między dwiema wieżami nad bramą tronuje Madonna w niebieskim płaszczu z Dzieciątkiem. Dziś na wzgórzu katedralnym we Fromborku, w drugiej stolicy diecezji warmińskiej obecna Archidiecezja Warmińska ze stolicą w Olsztynie ma swoją Archikatedrę. Gospodarze miasta dbają o turystów i są na nich otwarci, chętnie ich przyjmują i otwierają przed nimi wiele osobliwości, które aktualnie zachowuje to niewielkie skądinąd miasteczko.

          Orneta niewiele odbiega od powyżej zaprezentowanych miast warmińskich, jeśli chodzi o datę jej powstania. 26 marca 1313 roku została unana jako miasto. Jej nazwa wywodzi się również z języka staropruskiego. W tym języku Wormedythin oznacza pole. Od XV w. kronikarze używają dwóch nazw na określenie Ornety: Wormditt und polnisch Orneta. Po pierwszym rozbiorze Polski Orneta została przyłączona do terytorium Prus Wschodnich. W drugiej połowie XIX w. przyłączono Ornetę do sieci telegraficznej, na początku XX w. do sieci telefonicznej i kolejowej w połączeniu z Olsztynem i innymi miastami warmińskimi. Od 1901 r. (!) Orneta cieszy się światłem elektrycznym.
          Według legendy Ornecianie stoczyli u zarania istnienia miasta walkę z gnębiącym ją smokiem, którego od 1388 r. można oglądać na pieczęciach Ornety i później na herbie. Dziś również włodarzom miasta i Jego obywatelom nie brakuje zapału w dbałości o jego utrzymanie.

        Lidzbark Warmiński to historyczna stolica Warmii. LW(!) zupełnie jak Lipnica Wielka :) nadaje prawa miejskie biskup Ebehard z Nysy w roku 1308, ale już kilkadziesiąt lat wcześniej Lidzbark przechodzi w wyniku rewolt to w ręce pruskie, to krzyżackie. Od 1350 r. był siedzibą biskupów warmińskich.  W 1440 r. na zjeździe w Elblągu Lidzbark przystąpił do Związku Pruskiego i uznał władzę króla polskiego. W l. 1767 - 1795 biskupem warmińskim był Ignacy Krasicki. Po pierwszym zaborze z 1772 r. Lidzbark trafił na powrót w ręce pruskie i stracił swe wiodące znaczenie. Zniszczony w końcówce II wojny światowej, oddany Polsce w roku 1945. Wszystkie te zawiłe zdarzenia historyczne przetrwał prawie nienaruszony zamek biskupów warmińskich, Wawel północy Polski. 
         Herb Lidzbarka Warmińskiego przedstawia Baranka Bożego na błękitnym tle, stojącego na zielonej murawie, z ugiętą prawą racicą, podtrzymującą złoty pastorał otoczony w górnej części 7 punktami złotego koloru. Baranek Boży symbolizuje Jezusa. Herb miasta w oryginale był tożsamy z herbem Warmii, (baranek na cerwonym tle, bez zielonej murawy) co świadczy o stołecznym znaczeniu Lidzbarka dla Warmii. Zmian w herbie wyrożniającech historyczną stolicę od regionu dokonano współcześnie.

        I wreszcie Pieniężno. Najpierw w języku staropruskim nazywało się Malcekuke, czyli czarci jar, w nawiązaniu do głębokiej doliny rzeki Wałszy przepływającej nieopodal. Potem po niemiecku nazywało się Mehlsack, czyli worek mąki. Wiąże sie to z podaniem z czasów potopu szwedzkiego. Ponoć Szwedzi oblegając miasto postanowili je pokonać wycieńczając mieszkańców głodem. Ci po długim oblężeniu wysypali na nacierających ostatni worek mąki, co zniechęciło Szwedów (rozrzutność wskazywała ich zdaniem na wystarczające zapasy) i uratowało wygłodzonych obywateli. Po wojnie nadano miastu nazwę Mąkowory ale już w 1947 zmieniono nazwę na Pieniężno na cześć Seweryna Pieniężnego, Polaka, pokrzepiciela Polaków z Warmii, dziennikarza i wydawcy Gazety Olsztyńskiej, przestawiciela inteligencji polskiej w Olsztynie w okresie międzywojnia.
          Herb Pieniężna przedstawia insygnia paronów Pieniężna - śś. Piotra i Pawła - skrzyżowane klucz i miecz a także trzy worki mąki. W bieżącym, 2012 roku Pieniężno obchodzi 700-lecie nadania praw miejskich.

         Oto Warmia heraldyczna. Warmia z bogatą, długą skomplikowaną historią. Warmia dumna i suwerenna. Święta Warmia. Wierna Bogu i Kościołowi jak ją określił w 1991 w r. w czasie wizyty w Olsztynie Papież Jan Paweł II. Proponuję, żeby przyjrzeć się Warmii powoli, spokojnie, znad rowerowej kierownicy. a.z.

Północna Jura (między Ogrodzieńcem i Leśniowem) 2012

     Kiedyś, jeszcze ze świętej Anny w Krakowie wystartowałem na rowerze Szlakiem Orlich Gniazd w kierunku Zielonek, potem dalej, w kierunku Ojcowa, potem jeszcze dalej w kierunku Rabsztyna i Smolenia. Kiedy byłem już na tyle daleko od Krakowa, że nie mogłem pokonać trasy tam i z powrotem na rowerze w jeden dzień - docierałem autkiem do miejsca zakończenia poprzedniego etapu, rowerowałem dalej na północ, wracałem do autka i następnym razem rozpoczynałem etap w najbardziej wysuniętym na północ punkcie poprzedniego etapu. Urwało się po przenosinach do Jordanowa gdzieś na północ od Pilicy : ) 
     Teraz, w Lipnicy powrócił wielki apetyt na Jurę rowerowo. Nie przeszkadza mi to, że do punktu zakończenia poprzedniego etapu trzeba pokonać ok. 200 km. Raz na rok, wiosną - można. Może nawet trzeba : ) Na początku maja podróż z Orawy w okolice Leśniowa jest jak wyprawa latem z chłodnej deszczowej Polski do słonecznej Toskanii albo zielonej bujnej Umbrii ; )
       W Jurze ludzie w maju biwakują w namiotach, włóczą się w sandałach horyzontalnie i w botkach z miękkiej, przyczepnej gumy wertykalnie (na skałkach). W Jurze wiosną nie boisz się deszczu. Wręcz czekasz na niego. Po deszczu w Jurze wszystko słodko, kwieciście pachnie. W Jurze ogródek, czy wiejska zagroda dwudziestego pierwszego wieku lubi sąsiadować, lub nawet przemieszać się z dziedzińcem średniowiecznej warowni, owego Orlego Gniazda do którego wytrwale prowadzi kręty czerwony szlak. a.z.